To było kolejne niebanalne spotkanie, na które zapraszał miński Klub Idei. Niestety, jak zazwyczaj odzew okazał się niewspółmierny do poziomu i tematu dyskusji. Gościem był bowiem prof. Andrzej Leder – autor głośnej książki pt. Prześniona rewolucja, w której stara się tłumaczyć, jakie procesy doprowadziły do tego, że nasze współczesne społeczeństwo jest takie, a nie inne...

Prześnione pokolenia

Spotkania Klubu Idei nie cieszą się takim wzięciem, jak te organizowane choćby przez Miejską Bibliotekę Publiczną. Prawdopodobnie jednym z powodów jest niedostateczna promocja, ale wydaje się, że przede wszystkim poruszana tematyka nie budzi powszechnego zainteresowania. Nawet wśród młodzieży, która jest na etapie kształtowania swojego światopoglądu i powinna szukać pożywki dla własnego rozwoju intelektualnego. Podczas środowego spotkania ubolewał nad tym dyrektor MZM Leszek Celej, część winy zrzucając też na nauczycieli, którzy nie zachęcają swoich uczniów do uczestnictwa.
Narzekania te nie były bezpodstawne, bo liczba uczestników spotkania z prof. Andrzejem Lederem była rzeczywiście symboliczna. Dlatego tym bardziej Marek Mróz, który poprowadził środową dyskusję, dziękował tym, którzyzdecydowali się w ten deszczowy wieczór przyjść do siedziby MZM.

Osnową była Prześniona rewolucja, czyli najgłośniejsza książka zaproszonego gościa. Ukazała się w 2014 roku za sprawą wydawnictwa Krytyki Politycznej i wzbudziła szeroką dyskusję nie tylko w środowisku naukowym. Andrzej Leder rewolucją nazywa wydarzenia z historii Polski, które miały miejsce w latach 1939-1956. Jej niezwykłość miała polegać natym, że  została narzucona z zewnątrz, a społeczeństwo polskie nie wzięło w niej aktywnego udziału. Efektem tej rewolucji miało być przeobrażenie przedwojennego społeczeństwa wiejskiego w takie, w którym dominuje miejski sposób życia. Wszystko to widzimy dziś.

Właśnie szczegóły tego procesu wyjaśniał gość Klubu Idei. Opowiadał więc o dominacji kultury ziemiańskiej, a zarazem słabości chłopskiej i mieszczańskiej – aż do samej II wojny światowej. Jednym z elementów prześnionej rewolucji była zagłada polskich Żydów dokonana przez nazistowskie Niemcy. Żydzi tworzyli bowiem kulturę mieszczańską, ale własną, która  istniała w pewnym sensie obok polskiego społeczeństwa. Dopiero Holocaust miał stworzyć pole, na którym mogło rozwinąć się rodzime mieszczaństwo. Z kolei okupacja sowiecka czasów wojny i okres stalinowski przeprowadzając reformę rolną, szykanując ziemiaństwo i sankcjonując nowy stan rzeczy, dopełniły przemian społecznych, które do dziś są już tylko utrwalane.

Wśród nielicznych zebranych, którzy zabrali głos w dyskusji, był Damian Sitkiewicz – prezes Towarzystwa Przyjaciół Mińska Mazowieckiego. Jego wątpliwości dotyczyły między innymi tematyki żydowskiej i społeczeństwa międzywojennej Polski. W zasadniczym zrębie panowała jednak zgoda, bo trudno zaprzeczać zmianom, które rzeczywiście się dokonały. Na koniec nie mogło zabraknąć pytań o przyszłość. W odpowiedzi profesor Leder wysnuł przypuszczenie, że jeszcze przez jakiś czas będziemy świadkami rozwoju ugrupowań  odwołujących się do nacjonalizmu, stwierdzając, iż jest to typowe dla gwałtownie rozwijających się społeczeństw.
A co jeszcze dalej w przyszłości? To już trudno przewidzieć. Jest za dużo zmiennych.

Numer: 42 (1046) 2017   Autor: Łukasz Kuć