Jakiś czas temu otrzymałem od rodziców dom w drodze darowizny. Moja starsza siostra także otrzymała kilkanaście lat temu darowiznę w postaci kawalerki. Ostatnio w czasie spotkania rodzinnego starsza siostra wypowiedziała się, że po śmierci rodziców na pewno będę musiał ją spłacić. Mamy jeszcze niepełnoletnią siostrę. Czy moje rodzeństwo może po śmierci rodzica dochodzić ode mnie zachowku? Jaka jest zależność między darowizną o zachowkiem?

Schedy zachowkowe

Zachowek jest to połowa wartości udziału spadkowego, jaki by przypadł spadkobiercy ustawowemu po spadkodawcy, z tym wyjątkiem, że wartość tego udziału zwiększa się do dwóch trzecich, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletnim. Do ustalenia wielkości udziału spadkowego, jaki przypadłby każdemu ze spadkobierców ustawowych uwzględnia się spadkobierców niegodnych oraz tych, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się tych, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Natomiast do ustalenia wartości, z której wylicza się udział spadkowy, a następnie sam zachowek, nie uwzględnia się zapisów i poleceń, natomiast dolicza się darowizny uczynione przez spadkodawcę, ale też nie wszystkie. Tyle prawo, a wracając do naszego problemu, po pierwsze trzeba wiedzieć, że do udziału spadkowego nie dolicza się darowizn dokonanych przed więcej niż 10 laty, licząc wstecz od otwarcia. Należy także pamiętać, iż z treści darowizny może wynikać, że nie wchodzi ona w schedę spadkową. Roszczenie o zachowek jest też bezzasadne, jeżeli uprawnieni do zachowku otrzymali od spadkobiercy darowiznę lub rekompensata nastąpiła poprzez zapis w testamencie bądź też w postaci powołania do spadku, która pokrywa swoją wartością wartość zachowku w całości. Jeśli nie, uprawniony ma prawo żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Warto pamiętać, iż obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy jedynie w granicach wzbogacenia darowizną. Należy rozumieć to w ten sposób, że jeżeli obdarowany był również spadkobiercą ustawowym, to należała mu się stosowna część spadku. Po trzecie przy ustalaniu udziału spadkowego nie dolicza się darowizn uczynionych przez spadkodawcę na więcej niż 300 dni przed urodzeniem się zstępnego – czyli dziecka, co w naszym konkretnym przypadku dotyczy młodszej siostry. Tu rodzice jeszcze żyją, ale należy pamiętać, że KC jasno określa, iż roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem 3 lat od ogłoszenia testamentu. Potem roszczenie co do zasady jest słuszne, ale z uwagi na okres przedawnienia - nienależne. Trzeba jednak pamiętać, iż to po stronie obdarowanego leży obowiązek wskazania, że roszczenie jest przedawnione, ponieważ to on wywodzi z tego skutki prawne w postaci zwolnienia się z obowiązku pokrycia zachowku. Tak więc kwestia zachowku w państwa rodzinie zależy od tego, kiedy darowizny zostały dokonane i czy rodzeństwu zostało zrekompensowane. Może być też tak, że nikt nie wystąpi z roszczeniem o zachowek.

Numer: 29 (876) 2014   Autor: Adwokat Agnieszka Malczyk oraz Adwokat Anna Pelc