Mam 76 lat, nowotwór piersi i trudną sytuację, która wynikła z zawierzenia majątku dzieciom, a szczególnie jednej córce i zięciowi. Kilkanaście lat temu podarowałam im notarialnie kilka hektarów ziemi z siedliskiem i zabudowaniami. Wszystko było dobrze, dopóki nie pozwoliłam na tym siedlisku wybudować domu wnuczkowi. Obiecywali mi za to pokój na dożywocie i opiekę. Teraz mnie prześladują, a nawet dochodzi do obelg i rękoczynów. Odczuwając rażącą niewdzięczność i poniżenie, chcę im sądownie odebrać darowiznę. Czy sąd przychyli się do mego pozwu, skoro nie mam świadków słów i czynów moich prześladowców, a tylko wyniki obdukcji lekarskiej po pobiciu przez wnuczka…

Odebrać darowane

Umowa darowizny jest czynnością prawną, na mocy której darczyńca zobowiązuje się do jednostronnego bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku na rzecz obdarowanego, przy równoczesnym braku nałożenia na niego obowiązku świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.
Korzyść osiągana przez jedną stronę umowy nie znajduje odpowiednika po drugiej stronie. Z tego względu darowizna wytwarza pewien stosunek etyczny pomiędzy darczyńcą i obdarowanym, wyrażający się w moralnym obowiązku wdzięczności. Kodeks cywilny wprowadza zatem sankcję w postaci możliwości odwołania darowizny przez darczyńcę w przypadku skrajnego, rażąco niewdzięcznego zachowania się w tym zakresie przez obdarowanego. Może się ono przejawiać zarówno przez działanie, jak i zaniechanie np. poprzez niespełnianie obowiązków obciążających obdarowanego względem darczyńcy czy dopuszczanie się zachowań krzywdzących darczyńcę.
Nie można jednak w takiej sytuacji pominąć przyczyn konfliktu, albowiem może tak się zdarzyć, że pewne zachowania są wywoływane lub wręcz prowokowane przez darczyńcę. Ponadto skutki rażącej niewdzięczności nie rozciągają się na spadkobierców obdarowanego. Zachowanie wnuka nie będzie zatem miało w tej sytuacji znaczenia, albowiem nie jest on obdarowanym.
Moralny obowiązek wdzięczności nabiera szczególnej wymowy, gdy do zawarcia umowy dochodzi pomiędzy osobami najbliższymi, których zobowiązanie do świadczenia pomocy i opieki wynika ze stosunków rodzinnych. Jeżeli takiej pomocy pani od nich nie otrzymuje w czasie ciężkiej choroby, to z pewnością ich zachowanie nie jest etyczne.
Jednak na realizację odwołania darowizny z powodu niewdzięczności obdarowanego przysługuje pani jednoroczny termin, po upływie którego uprawnienie to wygasa. Ten stosunkowo krótki termin jest uzasadniany potrzebą eliminowania niepewności po stronie obdarowanego.
Darowiznę odwołać musi pani przez oświadczenia złożone obdarowanemu w formie pisemnej wraz z wezwaniem do zwrotu przedmiotu darowizny. W przypadku odmowy powinna pani wytoczyć powództwo o zwrot darowizny. W procesie sąd ogranicza się do badania, czy zaszły okoliczności, wskazane przez darczyńcę w pisemnym oświadczeniu lub w pozwie.

Numer: 14 (861) 2014   Autor: Adwokat Agnieszka Malczyk oraz Adwokat Anna Pelc