Polska historia narażona jest na manipulację, wykorzystywanie jako oręż w polityce, machinę zakłamania i zapomnienia oraz na wpływy współczesnej hedonistycznej kultury. Powrót do źródeł, poszukiwanie prawdy, angażowanie młodych, ale i przybliżanie miejscowej historii, to jedyna droga, by ocalić w pamięci historie naszych przodków. Rekonstrukcja historyczna, związana z udanym zamachem na szefa Gestapo obwodu mińskiego – Schmidta, którą w poprzednim tygodniu mińszczanie obejrzeli, jest właśnie jednym z takich tropów.

Zamach jak żywy

Julius Schmidt słynął z okrucieństwa i sadyzmu w stosunku do ludności polskiej i żydowskiej. Najbardziej wstrząsającą zbrodnią Schmidta była pacyfikacja gminy Cegłów, gdzie urządzając krwawe widowisko, sam wymordował 36 niewinnych ludzi. Za tę właśnie zbrodnię został skazany przez władze Polski Podziemnej na karę śmierci. Wykonanie wyroku zostało zlecone Stanisławowi Gelo ps. Samouk i Tadeuszowi Pasikowi ps. Zuch. Jak się później okazało (dwukrotnie nie zadziałał pistolet vis – niewypały), była to niebezpieczna akcja. Szef policji kryminalnej – tego dnia wyjątkowo niepunktualny – przyjechał do siedziby Gestapo, gdzie został zastrzelony przez członków oddziału ZWZ/AK obwodu mińskiego Mewa-Jamnik Kamień.

Wydarzenia z 22 lipca 1943 r. przybliżono mińszczanom dzięki inicjatywie Miejskiego Domu Kultury oraz Fundacji Artystycznej Erinab. Inscenizacja została wyreżyserowana na podstawie opowiadania „Wyrównanie rachunków”, którego autorem był Samouk – zamachowiec. Reżyserem rekonstrukcji była Małgorzata Brama, prezes fundacji Erinab, a o stroje z epoki zadbał Robert Łosex.

Historyczne reminiscencje przyciągnęły na ulicę Warszawską 183 tłumy mieszkańców. Byli zaskoczeni pojawieniem się na kamienicy niemieckiej swastyki, ale i nieświadomi historycznego charakteru tego miejsca oraz zagrożeń tamtych chwil, co wyrazili śmiejąc się i odmawiając pokazania dokumentów Esesmanom aktorom. Wyposażeni w repliki strojów oraz broń chłopcy z grupy rekonstrukcyjno- filmowej Bemowo (Mariusz Odwarzny, Mateusz Fronczak, Mariusz Pawlik, Piotr Szostak, Konrad Siwek, Michał Lorens, Wojciech Stagenalski) przekonująco oddali realia tamtych czasów oraz grozę i emocje chwil mińskiej egzekucji na kacie Gestapo.

– Przypominanie wydarzeń ma ogromny sens, gdyż te lokalne, wydawać by się mogło małe akcje, tak naprawdę miały ogromne znaczenie w skali historycznej – mówił na zakończenie autor scenariusza – dyrektor MDK Piotr Siła.

Spojrzenie na polską historię i na nas samych w tej historii budzi ogromne emocje. Lokalne inicjatywy przecierają nam historyczne szlaki, jak wiadomo, od wielu lat pełne niedomówień, białych plam, kłamstw czy tak po prostu ludzkiego zapomnienia.

Miejscowe inicjatywy, jak chociażby zaproponowana w marcu przez Hufiec ZHP ,,Mazowsze” i komendanta harcmistrza Marcina Szczepańskiego aktywna gra miejska „Żołnierze Wyklęci Obława 1944-1956” w pełni tę potrzebę poznania polskiej przeszłości pokazała. Uczniowie, harcerze, młodzi starzy, aktywni radni Michał Góras i Robert Ślusarczyk oraz rodziny z dziećmi, spontanicznie zareagowali na zaproszenie i uzbrojeni w mapy odkrywali nieznane zabytki naszego miasta.

Z podobnym zainteresowaniem mińszczanie, podczas promocji książki Wiesława Romanowskiego „Bandera. Terrorysta z Galicji” podjęli trudny temat w relacjach polsko-ukraińskich. Spotkanie udowodniło, że ukraiński bohater narodowy i nacjonalista wciąż wzbudza bardzo żywe i negatywne emocje. Trudno się temu nie dziwić. Dla Polaków jest to terrorysta i morderca odpowiedzialny za ludobójstwo na Kresach Wschodnich, np. na Wołyniu. Pochodząca z Halicza Rozalia Łapcik doświadczyła w dzieciństwie okrucieństw tamtych czasów i ona z pewnością na zapomnienie nie pozwoli.

Świadectwa starszych, wystawy, jak ta „Na nieludzkiej ziemi” w MZM, przygotowane przez GM-1 wspomnieniowe „Impresje katyńskie”, a nawet posmakowanie obozowej skórki chleba, to ślady którymi powinno podążać współczesne pokolenie.

Numer: 31 (826) 2013   Autor: Teresa Romaszuk