Anomalie pogodowe dokuczają ludziom od zawsze, ale też od zawsze największe lęki wywoływały burze z piorunami. Czy więc potrafimy ustrzec się przed niszczącym działaniem błyskawicy, czy możemy liczyć wyłącznie na łut szczęścia. Nie warto się łudzić, bo kiedy biją pioruny może być już za późno. Trzeba działać, gdy  niebo rozedrą pierwsze błyskawice...

Wróży z burzy

Jak chronić sprzęt przed piorunami? Przede wszystkim wyłączyć go z gniazdka elektrycznego oraz od innych instalacji przewodowych. Najbardziej czuła na wyładowania jest elektronika, a więc przede wszystkim sprzęt RTV i komputerowy.

Podzespoły elektroniczne dostosowane są z reguły do pracy przy małych napięciach, rzędu kilku lub kilkunastu woltów, a więc pojawienie się nawet przepięcia indukowanego sięgającego „tylko” setek woltów już zniszczy te podzespoły, że nie wspomnę o tym, co się stanie przy bezpośrednim uderzeniu pioruna w sieć. Jak zabezpieczyć urządzenia? Sprzęt RTV, instrumenty elektroniczne, wzmacniacze należy wyłączyć z sieci elektrycznej i instalacji TV kablowej, a sprzęt wyposażony w anteny zewnętrzne zamontowane na zewnątrz budynku, np. na oknach czy dachach – odłączyć od tych anten.

Sprzęt komputerowy  i zasilacze awaryjne UPS należy także wyłączyć z sieci elektrycznej oraz od instalacji, którymi dostarczany jest internet.

Wyładowania są groźne również dla sprzętu AGD. Najbardziej narażone są lodówki i zamrażarki, bowiem te pracują niemal przez cały czas (są załączane i wyłączane cyklicznie przez termostat „pilnujący” temperatury wewnątrz urządzenia) i jeżeli przepięcie powstanie wtedy, gdy lodówka akurat pracuje, to może się spalić agregat. Dlatego wskazane jest również wyłączanie tych urządzeń z gniazdek. Zagrożone są również wszystkie urządzenia, które podczas burzy pracują. Dlatego lepiej pranie, mycie naczyń, odkurzanie, miksowanie odłożyć, aż burza minie.

Aby zapobiec uszkodzeniu sprzętu AGD, a także domowej instalacji elektrycznej należy bezwzględnie podczas silnych i bliskich wyładowań atmosferycznych wyłączyć dopływ prądu do domu lub mieszkania. Oczywiście elektronikę mimo to odłączamy z gniazdek, anten itp., jak opisałem powyżej, bo jest ona najbardziej wrażliwa.

Podczas burzy często zdarzają się przerwy w dopływie prądu. Przyczyną tych awarii są najczęściej uszkodzenia linii elektroenergetycznych i stacji transformatorowych przez pioruny oraz porywisty wiatr towarzyszący burzom a także zerwanie linii przez powalone drzewa. Należy pamiętać, że brak napięcia ze strony zakładu energetycznego spowodowany taką awarią wbrew pozorom nie oznacza zabezpieczenia naszych urządzeń przed skutkami wyładowań.

Piorunochron zainstalowany na budynku także nie chroni urządzeń elektrycznych przed wyładowaniami. Fakt, chroni sam budynek przed wyładowaniami i przed ewentualnym pożarem od pioruna, bowiem służy on do odprowadzenia prądu pioruna do ziemi z pominięciem budynku. Należy też pamiętać, że piorun może uderzyć w linię zasilającą nasz budynek lub w jej pobliżu ale w większej odległości od naszego budynku i przepięcie poprzez tę linię dostanie się do naszego mieszkania. Tak więc nawet jeżeli mamy piorunochron i niezależnie od tego, czy mieszkamy w domku jednorodzinnym czy w kamienicy lub bloku musimy odłączać nasze urządzenia i odcinać dopływ prądu do mieszkania żeby mieć pewność, że nic się złego nie stanie.

Stosowane często do zasilania sprzętu listwy przeciwprzepięciowe oraz zasilacze UPS mogą stanowić zabezpieczenie jedynie przed przepięciami indukowanymi, o ile te przepięcia nie będą zbyt duże. Natomiast nie ochronią one sprzętu przed bezpośrednim wyładowaniem, nastąpi przeskok iskry i wtedy zniszczeniu ulegnie i listwa, i zasilacz UPS i podłączony sprzęt.

Jeżeli dom lub mieszkanie jest zasilane linią kablową ułożoną w ziemi, nie oznacza to braku zagrożenia. Owszem, w porównaniu z liniami napowietrznymi niemal do zera spada ryzyko bezpośredniego uderzenia pioruna w sieć, ale w kablach ziemnych również mogą powstać przepięcia indukowane przez pole magnetyczne pioruna. Dotyczy to zarówno kabli elektrycznych, jak i innych, np. telefonicznych czy internetowych. Dlatego również w przypadku, gdy nasze urządzenia są podłączone do kabli ziemnych, tak samo należy je odłączyć.

Co jeszcze? Kiedy prognozy pogody przewidują burze, odłączajmy sprzęt, zwłaszcza elektronikę, przed wyjściem do pracy albo innym dłuższym wyjściem z domu. Jeżeli zapowiadana jest burza w nocy lub wyraźnie widać, że się na nią zanosi, wyłączajmy sprzęt przed snem, bo może się okazać, że podczas naszej nieobecności lub snu piorun narobi nam szkód.

A już bezwzględnie wyłączajmy sprzęt przed każdym wyjazdem na urlop. Oczywiście, nie możemy na parę godzin czy dni wyłączyć wszystkiego, np. lodówki, bo zepsuje nam się żywność, ale telewizor czy komputer możemy wyłączyć na noc albo przed wyjściem do pracy, jeżeli będzie burza.

 OPR. J. Zbigniew Piątkowski

 

Numer: 35 /1298/ 2022   Autor: J. Zbigniew Piątkowski