Zgromadzenia przyjaciół są różne, ale zazwyczaj stanowią krąg ludzi związanych ideą. Tak jest z Towarzystwem Przyjaciół Ziemi Dobrzańskiej (TPZD), które w ostatnich latach notuje wzmożone działania w ochronie zabytków. Właśnie uratowali od zniszczenia siódmy zabytkowy nagrobek znajdujący się na cmentarzu parafialnym w Dobrem, czyli pomnik Konstancji z Ryżków Kaczanowskiej.

W sukurs zabytkom

Ochrona i ratowanie pamiątek przeszłości to jedno z ważniejszych zadań, jakie postawiło sobie TPZD od początku działalności. Powód był prozaiczny – gmina nie ma zbyt wielu zabytków, tym bardziej niezbędna jest determinacja w ratowaniu i ochronie każdego z nich.

Najpilniejszą sprawą było ratowanie niszczejących, zabytkowych pomników nagrobnych na miejscowym cmentarzu parafialnym. Wytypowali te, które bez natychmiastowego ratunku mogły w krótkim czasie ulec całkowitej dewastacji. Działania wspierane przez ówczesnego proboszcza ks. Franciszka Rutkowskiego i Delegaturę Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Siedlcach doprowadziły do szybkiego wpisania do rejestru zabytków najbardziej zagrożonych pomników.

W latach 2006-2008 wyremontowali cztery dziewiętnastowieczne, wykonane z piaskowca pomniki nagrobne członków rodziny Jaźwińskich herbu Drzymała. Dobre przez prawie sto lat znajdowało się w posiadaniu tej patriotycznej i zasłużonej rodziny. Byli oni, między innymi, fundatorami dobrzańskiego kościoła. W 1862 roku Walenty Jaźwiński przeznaczył dla parafii 155 mórg gruntu, wydzielonego z folwarku w Dobrem, a w 1878 roku ukończono budowę nowego, murowanego kościoła, wzniesionego staraniem jego żonyKamilli, według projektu Bolesława Podczaszyńskiego.

W 2009 roku sfinansowali konserwację pomnika Walentego Jaźwińskiego, uporządkowali otoczenie i ogrodzili odrestaurowane pomniki. Wykonanie ozdobnego
ogrodzenia zabytków (według projektu Krystyny Uczyńskiej) stało się możliwe dzięki wsparciu i życzliwości wykonawcy –Szczepana Kiljańczyka i jego firmy z Dobrego.

Zaraz do rejestru wpisują kolejne nagrobki – Bolesława Lasockiego zm. w 1870 roku, Konstancji z Ryżków Kaczanowskiej zm. w 1851 roku, Zuzanny z Bogusławskich Oborskiej zm. w 1918, roku, Ludwiki z Plutów Czarnowskiej zm. w 1894 roku i Józefa Czarnowskiego zm. w 1861 roku. Zmarli byli członkami rodzin szlacheckich przez pokolenia zamieszkujących na terenie naszej gminy.

Wkrótce sfinansowali opracowanie programu i kosztorysów renowacji tych pomników, by dokonać renowacji pomnika Bolesława Lasockiego, a w 2012 r. uratowali najbardziej zniszczony pomnik Konstancji z Ryżków Kaczanowskiej. W ubiegłym roku został też wykonany chodnik z kostki brukowej do wyremontowanych w ostatnim czasie pomników oraz uporządkowany teren na ich zapleczu, gdzie znajdują się dziewiętnastowieczne, a może i starsze pieczarygrobowe. Prace te, częściowo nieodpłatnie, wykonał Krzysztof Zaperty z Dobrego.

Za co to wszystko? Członkowie Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Dobrzańskiej w latach 2006-2012 w organizowanych corocznie kwestach zebrali łącznie 24.950,44 zł, jednak była to kwota dalece niewystarczająca w stosunku do potrzeb. Na szczęście działania zyskały wsparcie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego i Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, skąd otrzymali dotacje w wysokości 53 tys. zł, a z Urzędu Gminy w Dobrem 8.000 zł.

Podczas uroczystej sesji osiągnięcia TPZD przedstawiła skarbnik Ryszarda Kordalewska, a prezes Jan Czerniawski otrzymał srebrną odznakę Za opiekę nad zabytkami przyznaną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wszyscy dziękowali zaś za życzliwość okazywaną przez posła Krzysztofa Borkowskiego, nowego proboszcza Zdzisława Gniazdowskiego, rodzinę Gromulskich i władze gminy. A za wykonanie renowacji pomników – Andrzejowi Sołtysiukowi. I liczą na nowych pomocników, bo właśnie szeregi towarzystwa wzmocniła Honorata Miąskiewicz i Piotr Sikorski.

Numer: 22 (817) 2013   Autor: J. Zbigniew Piątkowski