Na początku marca załoga polskiego jachtu Selma Expeditions otrzymała na dworze Artusa w Gdańsku wyróżnienia i nagrody za najtrudniejszy rejs roku 2011. Nie miało by to dla nas większego znaczenia, gdyby nie fakt, że w skład załogi Selmy wchodził mińszczanin Michał Składanowski

Z Selmą na Weddella

Data uroczystości nie była przypadkowa, bo 1 marca 1937 roku Dar Pomorza pod polską banderą po raz pierwszy przekroczył południk Horn. Od tamtej pory, czyli 75 lat 982 polskich żeglarzy dokonało tego wyczynu.
Wyprawa, w której uczestniczył Michał Składanowski była jeszcze trudniejsza. Jacht po minięciu przylądka Horn trawersował cieśninę Drake’a i po pięciu dniach żeglugi dotarł do stacji arktycznej im. Arctowskiego. Następnie przedarł się jako pierwszy polski jacht w historii na morze Weddella. Była to trzecia próba wejścia tego jachtu na przestrzeni ostatnich 5 lat. Jest to rzadko odwiedzany akwen nawet przez jednostki wojenne czy lodołamacze. Przykładem stopnia trudności żeglugi może być ewakuacja części pasażerów i załogi rosyjskiego lodołamacza Kapitan Khlebnikov, który ugrzązł na obszarze morza Weddella w 2009 r.
Jacht Selma Expeditions odwiedził jako pierwszy w historii czeską stację badawczą im. Gregora Mendla. wzbudzając tym ogromną sensację wśród załogi. Czescy badacze realizują w tym trudno dostępnym rejonie grant naukowy jaki otrzymali z NASA, polegający na wyspecyfikowaniu najwytrzymalszych odmian alg i sinic, które posłużą w misji lądowania na Marsie planowanej na rok 2017. Po udzieleni pomocy czeskim badaczom, załoga wycofała się z rejonu Morza Weddella i opływając od zachodu południowe Szetlandy zawitała do brytyjskiej historycznej stacji Port Lockroy. Skąd jeszcze dwukrotnie opłynęła południk Horn oraz wody terytorialne Chile do Portu w Ushuaia.
O surowości warunków, w jakich przyszło nam żyć może świadczyć wiatr sięgający 100 km na godzinę i stan wzburzenia morza o sile 13B, który często spychał jednostkę między potężne góry lodowe otwierając i zamykając niewielkie przestrzenie wolnej wody umożliwiającej dalszą żeglugę. Czynnik chłodzenia wiatrem ćwiczył wachty pełnione na pokładzie temperaturą odczuwalną na poziomie -65’C, a to na 20-metrowym pokładzie jachtu generowało warstwy lodu utrudniające poruszanie się i swobodne manewrowanie jednostką – wspomina Składanowski.
Do tego ogromne ilości paku lodowego i growlerów (małych gór lodowych) wymagały ogromnej czujności załogi, by nie stracić jednostki i nie ryzykować wielotygodniowego oczekiwania na którejś z małych wysepek na ekipę ratunkową. Największa góra lodowa, jaką udało się minąć, była o wymiarach 12 x 5km i o wysokości nad wodą 450m, a należy pamiętać iż z wody wystaje tylko 1/8 rzeczywistej miąższości lodu.
Za największy sukces rejsu zależy uznać bezpieczny powrót jednostki z kompletem załogi, z rejonów gdzie człowiek za burtą jest w stanie przeżyć maksymalnie 90 sekund, a najbliższa pomoc medyczna może być udzielona w czasie nie krótszym niż 3 dni i to pod warunkiem pogody umożliwiającej lot śmigłowców wojskowych z argentyńskich baz marynarki wojennej.
Warto przy tym wiedzieć, że Antarktyda jest najbardziej izolowanym kontynentem na Ziemi. Jest jednocześnie najstarszym, bo pochodzącym z okresu z przed 3,9 mld lat. Ogromne bogactwa i złoża węgla kamiennego, złota i metali ziem rzadkich chroni przed eksploatacją pakt, którego sygnatariuszem jest również Polska.
Pierwszym człowiekiem, który w sposób udokumentowany postawił nogę na kontynencie antarktycznym był Edward Bransfeld. Dokonał tego dopiero w roku 1820. Pierwszym Polakiem, który zapuścił się w te rejony ziemi, był Henryk Arctowski, który jako dowódca rosyjskiej misji badawczej w latach 1897-1899 na statku Belgica, był zmuszony przymusowo zimować na Antarktydzie. A pierwsze wejście na Morze Weddella pod polską banderą nastąpiło w 2011 roku w opisanym rejsie. Michał Składanowski z załogą Selmy zbadał 2285 mil morskich, czyli ok. 4200 km brzegów Antarktydy.

Numer: 2012 11   Autor: J. Zbigniew Piątkowski