Czy mińskie urzędy sprzyjają osobom niepełnosprawnym, czy raczej od siebie odstręczają przez piętrzące się bariery? Na tak postawione pytanie trudno odpowiedzieć bez diagnozy, a tę zapewnia projekt URZĄDzamy RAZEM za 90 tysięcy zdobyte przez OP Mazowia. Stąd spotkanie w celu identyfikacji barier zarówno przez niepełnosprawnych mińszczan, ich rodziny jak i urzędników z administracji publicznej

Krok w intropatię

W sali konferencyjnej mińskiej skarbówki spotkali się przedstawiciele sześciu urzędów – Urzędu Miasta, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, Powiatowego Urzędu Pracy i Urzędu Skarbowego oraz przedstawiciele trzech organizacji pozarządowych – Polskiego Związku Niewidomych, Stowarzyszenia Krok Dalej i WTZ Caritas Diecezji Warszawsko-Praskiej. Przyszły także dwie matki osób niesłyszących i tylko jeden przedstawiciel prasy – naszego tygodnika „Co słychać?”.
Wydarzenie miało charakter warsztatowy, więc uczestników podzielono na dwie grupy – urzędników oraz przedstawicieli organizacji pozarządowych, a ich dyskusję moderował Piotr Teisseyre z Elizą Gryszko – koordynatorzy Federacji Mazowia.
Już na wstępie prowadzący poinformowali, że dyskusja jest sekretna, a więc dostępna personalnie tylko dla prowadzących projekt. Miało to spowodować szczerość wypowiedzi, które mogłyby zaszkodzić dyskutantom. Dziwne to praktyki w przypadku publicznego spotkania, na które organizatorzy zapraszali wszystkich zainteresowanych problemem, a jeszcze dziwniejsza była próba utajnienia przed prasą list obecności.
Mimo incydentu udało się sporządzić spis najbardziej uciążliwych barier, które utrudniają osobom niepełnosprawnym korzystanie z usług lokalnych urzędów. Bariery zależą od rodzaju niepełnosprawności. I tak dla osób niepełnosprawnych ruchowo najbardziej kłopotliwe są przeszkody architektoniczne jak brak schodów, zbyt wąskie przejścia czy drzwi pozbawione fotokomórki. Osoby niepełnosprawne wzrokowo najbardziej męczą się z brakiem elementów kontrastowych na szklanych powierzchniach oraz brakiem wypukłości na schodach. Okazuje się jednak, że bariery tkwią nie tylko w przestrzeni fizycznej. Być może najbardziej potrzebna byłaby obecność pomocnej osoby w urzędzie, czyli asystenta, który zna potrzeby niepełnosprawnych i może te osoby należycie obsłużyć. Techniczne rozwiązania na nic się zdadzą w przypadku osób głuchych, którym najbardziej doskwiera brak komunikatów wizualnych informujących, jak i gdzie załatwić konkretną sprawę i brak urzędników sprawnie posługujących się językiem migowym. Niewidomi narzekali natomiast na brak oznaczeń w języku Braille’a, nieobecność sygnałów akustycznych oraz niedostosowanie stron internetowych do potrzeb niedowidzących.
Mińscy urzędnicy byli bardzo zaangażowani w pracę zespołową. Starali się poznać potrzeby niepełnosprawnych petentów, a także zgłaszali pomysły na pokonywanie barier. Jednym z nich jest użycie nowych technologii, a w szczególności internetu, mających ułatwić dostęp do lokalnych urzędów.
Trzeba przyznać, że spotkanie było ożywione i znakomicie pobudzało do wymiany zdań. Wcale to nie przeszkadzało w formułowaniu zarówno wątpliwości, co do zasadności celów projektu urządzania urzędów, jak i aprobaty dla podejmowanych działań. Z jednej strony poraża kwota prawie stu tysięcy na społeczne urządzanie urzędów bez przepisów idących za zmianami, a z drugiej trudno odmówić siły loobbingowi na rzecz tych zmian.
Spotkanie diagnostyczne było pierwszym etapem wspólnego działania. Kolejnym krokiem będą spacery badawcze – osoby niepełnosprawne same odwiedzą mińskie urzędy, by przetestować ich dostępność.
Przydałby się także etap trzeci, czyli zapoznanie z wynikami badań burmistrza, rady miasta, naczelników i dyrektorów placówek, a na koniec – wdrożenie innowacji do systemu mińskiej biurokracji.
Zresztą, zmiany w obsłudze klientów przydałyby się nie tylko niepełnosprawnym.

Numer: 2012 03   Autor: J. Zbigniew Piątkowski