W drugiej dekadzie lutego 1944 roku Niemcy wpadli na trop istnienia organizacji podziemnej na terenie miasta i powiatu Mińsk Mazowiecki. Aresztowali ponad 60 osób, głównie członków Armii Krajowej i wywieźli do Latowicza, gdzie w budynku szkolnym mieścił się posterunek żandarmerii. W nocy z 19 na 20 lutego 1944 roku nastąpiła nieudana próba odbicia więźniów. W bieżącym roku w Latowiczu obchodzona była 67. rocznica tamtych wydarzeń

Pamięć we krwi

Pomimo wielkiego bohaterstwa i poświęcenia, zwłaszcza grupy szturmującej więzienie, zawiodła organizacja akcji i brak dobrego uzbrojenia. Trzeba było odstąpić od ataku, tracąc przy tym dzielnego żołnierza – podchorążego Stanisława Żelazowskiego ps. „Orlicz”. Na drugi dzień Niemcy wywieźli więźniów do Warszawy i poddali okrutnemu śledztwu. Do domu powróciło zaledwie kilku z aresztowanych, reszta została zamęczona w śledztwie, rozstrzelana w ramach dziesiątkowania więźniów bądź zginęła w obozach koncentracyjnych.
W nawiązaniu do zajścia w Latowiczu, Niemcy wykorzystując elementy zdradzieckie dokonali 24 i 25 lutego 1944 roku aresztowań we wsi Iwowe. Pierwsze kroki skierowali do domu chor. Władysława Kosuta ps. „Boruta”, który był oficerem uzbrojenia ośrodka AK w Latowiczu, a następnie aresztowali jego brata Bronisława i ich ojca Jana oraz Kazimierza Zaborowskiego, którego zastrzelili na miejscu, a także Kazimierza Ositka. Po kilku dniach aresztowali jeszcze Jana Pazura i Jana Bieńko. Większość z nich została w ciągu paru dni zamordowana w czasie śledztwa w Latowiczu, a zmasakrowane zwłoki, trudne do rozpoznania, porozrzucano po sąsiednich lasach.
Obydwa zdarzenia zostały upamiętnione tablicami na budynku szkolnym w Latowiczu i wewnątrz szkoły w Iwowem.    
Organizatorem tegorocznych obchodów był wójt gminy Latowicz Bogdan Światek-Górski i dyrektorka Zespołu Szkół w Latowiczu Joanna Papińska. Uroczystość ta odbyła się 6 marca br. po feriach zimowych. W ten sposób dzieci i młodzież szkolna stali się jej uczestnikami i realizatorami.
Mszę świętą w intencji poległych, pomordowanych i zmarłych żołnierzy AK odprawił i wygłosił okolicznościowe kazanie proboszcz parafii Latowicz ks. kanonik dr Ryszard Mierzejewski. We Mszy świętej uczestniczyły sztandary kombatanckie Armii Krajowej i Związku Sybiraków z Mińska Mazowieckiego i Warszawy oraz szkoły w Niedziałce, która nosi imię bohaterskiej Rodziny Sażyńskich. Po Mszy świętej na czele z orkiestrą strażacką pod batutą Andrzeja Osiaka i sztandarami przemaszerowano pod tablicę pamięci na budynku szkolnym, gdzie poszczególne delegacje złożyły wiązanki kwiatów. Wartę honorową przy tablicy pełnili żołnierze 23. Bazy Lotnictwa Taktycznego z Mińska Mazowieckiego. Tutaj honory gospodarza czyniła dyrektorka szkoły. Na sali gimnastycznej dzieci, młodzież szkolna i zespoły śpiewacze z Latowicza i Iwowego zaprezentowały znakomity program artystyczny, deklamując wiersze i śpiewając pieśni powstańcze oraz wojskowe. Doskonale opracowany program był zasługą nauczycielki latowickiej szkoły Małgorzaty Wardzyńskiej-Soćko, która jest jednocześnie radną gminy Latowicz.
Z okazji rocznicy prezes Zarządu Głównego Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych płk inż. Henryk Strzelecki przyznał medale „Zwycięzcom 1945” dla następujących osób: Bogdana Świątka-Górskiego – wójta gminy Latowicz, Joanny Papińskiej – dyrektorki Zespołu Szkół w Latowiczu, ks. dr Ryszarda Mierzejewskiego, Jana Zwierza – kombatanta AK i Olgi Kosmyniny – nauczycielki w Latowiczu. Aktu dekoracji wyróżnionych dokonał Sekretarz Generalny ZKRP i BWP płk dr Stanisław Całka, który jednocześnie życzył kombatantom zdrowia i wytrwałości na resztę życia, a nauczycielom i uczniom oraz dorosłym podziękował za piękny program artystyczny. W podobnej tonacji przemówili: poseł Teresa Wargocka, starosta miński Antoni Tarczyński i wójt Bogdan Świątek-Górski. Wszystkim za udział w uroczystościach podziękowała dyrektorka Papińska i zaprosiła na posiłek serwowany przez szkolną kuchnię.

Numer: 2011 11   Autor: Franciszek Zwierzyński