Kilka lat temu na strychu mińskiego domu znaleziono zwitek konspiracyjnych wydawnictw. Oprócz prasy z AK-owskim Biuletynem Informacyjnym było wydawnictwo dotyczące działań armii polskiej w 1939 r. Były to przedruki z prasy niemieckiej i książek, świadczące o wielkim bohaterstwie naszych żołnierzy. Strona tytułowa nie zachowała się. W porównaniu z pozostałymi drukami ta pozycja była najbardziej zniszczona - widać wielokrotnie była czytana, gdyż w jednym z rozdziałów są opisane działania niemieckiej broni pancernej pod Mińskiem Mazowieckim
Strzelał każdy krzak
![Strzelał każdy krzak](/artykuly/-39.jpg?m=1672486719)
Podczas kampanii wrześniowej na terenie mińskiego powiatu doszło do wielu ciężkich bitew potyczek, że wymienię tylko brawurowe działania Wołyńskiej Brygady Kawalerii pod dowództwem płk. Juliana Filipowicza (w latach 1930-35 dowódca 7. Pułku Ułanów w Mińsku) w okolicach Dębego Wielkiego Wielkiego. Najcięższa i zwycięska była bitwa pod Kałuszynem. Część 1. Dywizji Piechoty Legionów pod dowództwem generała dywizji Wincentego Kowalskiego zadała Niemcom ogromne straty. 13 września Nowogródzka Brygada Kawalerii, wespół z oddziałami, które dołączyły w trakcie działań wojennych, pod dowództwem generała brygady Władysława Andersa, rozpoczęła bitwę o Mińsk Mazowiecki. W ramach tej bitwy, pod Maliszewem, odbyła się jedna z pięciu szarż kawaleryjskich kampanii wrześniowej, w której 13 września wziął udział 27. Pułk Ułanów im. Króla Stefana Batorego z Nieświerza (głównie pierwszy szwadron) pod dowództwem ppłk. Józefa Pająka. Szarża załamała się pod ogniem niemieckich CKM-ów, ale ułani pieszo, w bardzo dramatycznym boju na bagnety, zdobyli Maliszew. W potyczkach pod Choszczówką i Cyganką, po kilku szturmach piechoty polskiej na bagnety, Niemcy nie wytrzymali naporu i ich kiepską sytuację uratowało dopiero niemieckie lotnictwo.
Opisaną we wstępie konspiracyjną bibułę przekazano do moich zbiorów i chciałbym przytoczyć z niej zupełnie nieznany tekst niemiecki. Wcześniej zacytuję niemiecki tygodnik „Signal” z wiosny 1944 r., gdzie wywiadu udzielił wyższy oficer Wermachtu, który uczestniczył we wszystkich kampaniach wojennych, od „Anschlussu” zaczynając. Na pytanie dziennikarza, na którym z frontów było najciężej, bez wahania odpowiedział: „Na polskim, we wrześniu 1939 r., gdzie każdy krzak, gdzie każdy kamień strzelał. Oddziały polskie przebijają się przez niemiecką dywizję pancerną na wschód od Mińska Mazowieckiego.
Oto opis walk w oryginalnej pisowni:
Prawoskrzydłowy korpus armii wschodniopruskiej, wzmocniony dywizją pancerną, po przełamaniu linji polskich nad Mławą, został skierowany na Rożan, a po sforsowaniu Narwi pod Rożanem, - na Kałuszyn, celem odcięcia odwrotu na wschód wojskom polskim z rejonu Warszawy i Modlina.
Dywizja pancerna wyprzedziła znacznie korpus i zamknęła drogi prowadzące do Mińska Mazowieckiego na wschód. Zająwszy linję zaporową, znalazła się ona w trudnym położeniu. Na próżno żołnierze pytali, gdzie jest właściwie front. Ze wszystkich kierunków padały bowiem strzały. Polacy z męstwem rozpaczy pchali się na Wschód, by znaleźć oparcie w lasach i błotach. W nocy macali po osiach marszu małymi oddziałami, za którymi posuwały się większe siły. Niemcy nie ustępowali, ale dlatego też ponieśli niemałe straty. Niejednokrotnie siedzieli już Polacy dosłownie na czołgach. Ciemność i znajomość terenu były ich sprzymierzeńcami. Jak koty podkradali się i próbowali podpalać czołgi. Ale Niemcy mieli się na baczności.
Połączenia do tyłu czołgi niemieckie nie miały. Piechota, nawet maszerując dniem i nocą, nie mogła dotrzymać kroku motorom. Motocyklista, któremu udało się przedostać z korpusu do dywizji pancernej, opowiadał o napadniętych samochodach łącznikowych, o motocyklistach zastrzelonych i leżących obok swych maszyn w rowie. Wkrótce zaalarmowano kompanię odwodową, gdyż w najbliższej wsi na zachód, Niemcy zostali zaatakowani i znajdują się w ciężkiej opresji. Ponieważ czołgi nie spotkały się z obroną przeciwpancerną, odsiecz kompanii pionierów, otoczonej przez Polaków w sąsiedniej wsi, powiodła się w ostatniej chwili i Polacy musieli się cofnąć. W drodze do następnej wsi widzą niemiecki czołg porzucony na gościńcu. Został napadnięty ubiegłej nocy, gdy wracając z warsztatu, jechał za pułkiem. Co się stało z załogą, tego nie dowiedziano się ani teraz, ani później.(...)
PS. W piątek 12 września odbędą się uroczystości 64. rocznicy walk wrześniowych pod Kałuszynem. I znowu mieszkańcy z kombatantami oddadzą hołd bohaterom z 1. Dywizji Piechoty Legionów podczas Mszy polowej i apelu poległych, a pod pomnikiem Żołnierzy Września rozkwitną białoczerwone kwiaty.
Numer: 2003 37 Autor: Mariusz Dzienio
Komentarze
Dodano 30 grudnia 2022 roku o godz. 19:11 przez: Eugeniusz
Szanowni Państwo ! Mój Tato uczestniczył w II Wojnie Św. we wrześniu 1939. Odtwarzam jego wojenne losy, jednak brakuje mi informacji związanej z Waszym miastem. Proszę jeżeli to możliwe o pomoc czy rzeczywiście miał miejsce nalot na pociąg z Przemyśla. cyt. wspomnienia 11-14.09.1939 brał udział w walkach w obronie Przemyśla od strony Ostrowa. ;; Po poddaniu Przemyśla udał się wraz z żołnierzami pociągiem w kierunku W-wy jednak pociąg którym jechali został zbombardowany przez Niemców i został wzięty do niewoli 16.09.1039 w Mińsku. Otrzymał Nr jeńca 57846 Dziękuję za każdą informację z wyrazami szacunku Eugeniusz Łuczyński 501 160 450
DODAJ KOMENTARZ