W czasie wojny obronnej w 1939 roku 1. Dywizja Piechoty Legionów im. Józefa Piłduskiego stoczyła w nocy z 11 na 12 września zwycięski bój o Kałuszyn z oddziałami 44 pp. z 11 Dp działającej w składzie 3. Armii nacierającej na Warszawę z kierunku Prus Wschodnich. W bieżącym roku obchodzona była 69. Rocznica tamtych wydarzeń

Noc zwycięstwa

Zwycięstwo odkupione zostało przelaną krwią – zginęło ok. 300 żołnierzy polskich, którzy spoczywają na cmentarzu w Kałuszynie i okolicznych cmentarzach parafialnych. W wyniku zwycięstwa niemiecki 44 zmechanizowany pułk piechoty został zniszczony, a niemiecki dowódca pułku popełnił samobójstwo. W bitwie tej został ciężko ranny dowódca 6 pp płk. Stanisław Engel i dostał się do niewoli niemieckiej. Po wycofaniu się oddziałów polskich Niemcy, po opanowaniu miasta, powzięli zemstę na ludności cywilnej – miasto zostało spalone w 90%.
W tegorocznych obchodach upamiętniających te wydarzeni a udział wzięli: kombatanci, przedstawiciele władz samorządu powiatowego i miejskiego, Wojska Polskiego, OSP, organizacji społecznych i politycznych oraz młodzież szkolna i mieszkańcy Kałuszyna i okolicznych miejscowości. Uroczystość uświetniło około 20 sztandarów organizacji kombatanckich, szkolnych, OSP i WP. Głównym organizatorem uroczystości było Koło Miejsko-Gminne ZKRPiBWP z prezesem Eugeniuszem Kuleszą oraz władze miasta Kałuszyn.
Obchody rozpoczęły się na placu Kilińskiego hymnem państwowym. W roli narratora wystąpiła Maria Bartosiak dyrektorka Gimnazjum im. 6 Pułku Piechoty Legionów w Kałuszynie. Uroczystość otworzył i powitał poczty sztandarowe prezes miejscowego Koła ZKRPiBWP Eugeniusz Kulesza zaś burmistrz Soszyński powitał weteranów walk o Kałuszyn i zaproszonych gości. Okolicznościowe przemówienie na temat walk o Kałuszyn w 1939 roku oraz o pamięci o tym wydarzeniu wygłosił prezes Kulesza. Odczytane zostały także listy nadesłane pod adresem organizatorów uroczystości, między innymi od dowódcy 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej gen. bryg. Andrzeja Gwadera i od płk. w stanie spoczynku Jerzego Romaniuka – harcmistrza „Sokoła” z Grudziądza. Przy taktach marszu o Legionach w wykonaniu orkiestry wojskowej z Siedlec, gimnazjaliści wręczyli kwiaty dla weteranów 6 Pułku Piechoty między innymi dla płk. Aleksandra Łabuszewskiego (96 lat) i mjr. Czesława Ziębickiego.
Z okazji święta miały miejsce uroczystości wręczenia medali i dyplomów zasłużonym osobom i szkołom. Medal za Zasługi dla Obronności Kraju przyznany przez Ministra Obrony Narodowej otrzymał Jan Zbigniew Piątkowski – naczelny redaktor tygodnika „Co słychać?”. Postanowieniem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa złotymi medalami Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej uhonorowani zostali płk. Aleksander Łabuszewski i mjr. Czesław Ziębicki, zaś srebrnym na wniosek Mazowieckiego Towarzystwa Kultury w Warszawie, redaktor J. Zbigniew Piątkowski. Aktu dekoracji zasłużonych dokonał starosta Antoni Jan Tarczyński. Odznaki za zasługi dla Związku Kombatantów RPiBWP otrzymali płk. Aleksander Łabuszewski, Jadwiga Cudna, Marian Pełka, Sławomir Stosio, Andrzej Osiak i Jerzy Wierzbicki. Aktu dekoracji wyróżnionych dokonał sekretarz generalny Zarządu Głównego ZKRPiBWP płk. dr. Stanisław Całka. Dyplomy Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej otrzymało 8 osób i 2 szkoły – podstawowa i gimnazjalna w Kałuszynie. W imieniu odznaczonych podziękowali płk. Łabuszewski i redaktor Piątkowski. W części artystycznej wystąpili uczniowie gimnazjum im. 6 Pułku Piechoty Legionów w programie literacko-muzycznym deklarując wiersze wojenne i patriotyczne. Młodzież do występów przygotowała nauczycielka Barbara Dobosz. W międzyczasie złożone zostały wiązanki kwiatów przed tablicą pamiątkową 6 pp w kruchcie kościoła i przy pomniku „Bojownikom o Niepodległość”.
Z placu, na czele z orkiestrą wojskową przemaszerowano na cmentarz parafialny, gdzie w kwaterze wojskowej została odprawiana uroczysta Msza święta, celebrowana przez ks. płk. Jana Sikorę z Wołomina, który wygłosił również okolicznościową homilię. Od polowego ołtarza przemawiali płk. A. Łabuszewski, poseł Czesław Mroczek, starosta A. J. Tarczyński, burmistrz M. Soszyński i proboszcz ks. Władysław Szymański. Liczba przemówień była za duża, co powodowało zbędne przedłużenie uroczystości, a do końca została jeszcze salwa honorowa i złożenie kwiatów przed pomnikiem Września 1939.
Na szczęście obiad w SP był jeszcze gorący.

Numer: 2008 38   Autor: Franciszek Zwierzyński