27 sierpnia 1949 r. w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej w Warszawie komuniści zamordowali por. Zygmunta Jezierskiego ps. Orzeł – dowódcę oddziału partyzanckiego Rejonu NSZ Mrozy, który jako ostatni oddział leśny zwalczał czerwoną zarazę w mińskim powiecie...

Orzeł nie dożył

Kim był Zygmunt Jezierski? Urodził się 27 lipca 1925 r. w Mrozach jako syn Floriana i Anieli z Roguskich. Początkowo był harcerzem sekcji I mroziańskiej drużyny Harcerstwa Polskiego – Hufców Polskich oraz członkiem Stronnictwa Narodowego. W 1944 r. wstąpił do mroziańskiej placówki Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ) i był żołnierzem Akcji Specjalnej (AS) Komendy Rejonu pod dowództwem por. Mariana Gadomskiego ps. Niedźwiadek.

W styczniu 1945 r. został powołany do służby w ludowym Wojsku Polskim, z którego zdezerterował i powrócił do konspiracji. W trakcie amnestii ujawnił się 2 kwietnia 1947 r. przed PUBP w Mińsku Mazowieckim w stopniu plutonowego jako dowódca oddziału dywersyjnego. Zdał wówczas visa, pepeszę i granat.

Jesienią 1947 r. uniknął aresztowania, zdołał uciec i ukrywał się. W tym czasie do Mrozów dotarł ukrywający się przed bezpieką komendant Rejonu NSZ Mrozy por. Marian Gadomski. Niedźwiadek rozpoczął formowanie oddziału partyzanckiego, a Orzeł w styczniu 1948 r. wyjechał na trzy miesiące na Ziemie Odzyskane. Po powrocie do Mrozów w marcu 1948 r. stanął na czele kilkunastoosobowego oddziału NSZ i do czerwca 1948 r. przeprowadził dwadzieścia dwie akcje zbrojne i odwetowe skierowane przeciwko funkcjonariuszom resortu bezpieczeństwa oraz miejscowej administracji. Oddział zasłynał pod Trzebuczą k. Kałuszyna, gdzie odbił czterech więźniów przewożonych z PUBP w Węgrowie do WUBP w Warszawie. Oficera UB osobiście zastrzelił por. Jezierski.

Na początku czerwca 1948 r. w Grodzisku- Kolonii k. Mrozów doszło do zdrady jednego z podległych żołnierzy – ppor. Jana Brauna ps. Dżon. Oddział Orła został okrążony i rozbity przez grupę operacyjną żołnierzy KBW oraz funkcjonariuszy UB i MO. Ciężko rannemu (przestrzelone udo i cztery palce lewej ręki) por. Zygmuntowi Jezierskiemu udało się wydostać z zasadzki, a dzięki pomocy kolegów z NSZ ukrywał się na terenie powiatu mińskiego oraz u swojej dziewczyny w Sulejówku, mając dokumenty kolejarza Zenona Roguskiego.

Bezpieka zatrzymała Orła dopiero 19 stycznia 1949 r. w Łodzi, gdy próbował wsiąść do pociągu, by prawdopodobnie wyjechać na Ziemie Odzyskane lub przekroczyć granicę.

Wojskowy Sąd Rejonowy w wydał wyrok śmierci tylko na por. Zygmunta Jezierskiego. Jego podwładni – Władysław Kurowski, Zdzisław Kozłowski Eugeniusz Patek, Zbigniew Rożanowski, Włodzimierz Minchberg, Waldemar Pistolin i Ryszard Szczęsny dostali od 15 do 5 lat za kratami.

Orła zamordowano 27 sierpnia 1949 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie przy ul. Rakowieckiej przez rozstrzelanie, a jego szczątki zostały odnalezione przez zespół IPN pod kierownictwem prof. Krzysztofa Szwagrzyka 24 maja 2013 r. w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

W czerwcu 2016 r. w Pałacu Prezydenckim w Warszawie wręczono noty identyfikacyjne dwudziestu dwóm rodzinom ofiar terroru nazistowskiego i komunistycznego. Notę odebrała także siostrzenica por. Orła Maria Aniszewska.

Numer: 35 (1091) 2018   Autor: (mjch-jaz)