W szpitalu w Rudce prątka gruźlicy nie boi się nikt. A przynajmniej nie pracownicy laboratorium mikrobiologicznego, którzy od 100 lat badają bakterie tej niegdyś śmiertelnej choroby płuc. To naukowy rekord, nadający laboratorium prątka w podmroziańskiej Rudce tytuł najstarszego w Polsce. Nic więc dziwnego, że w setną rocznicę jego działalności do Mrozów przybyli naukowcy z całego kraju

Senior prątkowy

Pracownicy laboratorium mikrobiologicznego w Rudce od dokładnie 100 lat badają jedną z najgroźniejszych bakterii atakujących płuca. Prątek gruźlicy nie jest im już straszny, choć w początkowych latach pracy wielu laborantów podczas badań ulegało zakażeniu. Dziś są już spokojni i nie tylko obserwują te bakterie, ale również hodują je i przetrzymują w zamrażarce.
Wszystko dzięki nowoczesnym urządzeniom zakupionym głównie z budżetu województwa mazowieckiego. Urząd marszałkowski wsparł laboratorium jak niegdyś Gustaw Gerlach. To bowiem on w pierwszych latach istnienia pracowni wyposażał ją w cały sprzęt. I to nie raz, bo gdy po wojnie polsko-bolszewickiej większość urządzeń została skradziona, wszystkie odkupił i podarował pracownikom mikroskop. Taki sam prezent laboranci otrzymali również od towarzystwa Quakers.
O rozwój laboratorium dbali nie tylko oni. W historii pracowni zapisały się również kierowniczki pracowni – Wanda Milicer-Bubień i dr Krystyna Kuczyńska. Pierwsza z nich poszerzyła zakres wykonywanych badań i rozwinęła dział diagnostyki prątka gruźlicy o posiewy i testy lekowrażliwości. To ona zorganizowała także pierwszą cieplarkę do hodowli bakterii, którą później rozbudowała dr Kuczyńska. Następczyni okazała się kierowniczką równie nowatorską co poprzedniczka. Własnoręcznie zaprojektowała bowiem model boksu chroniącego personel przed materiałem zakaźnym, nazwany później ulem. Jej wynalazek zyskał ogromna popularność we wszystkich laboratoriach prątka i był prototypem komory bezpieczeństwa biologicznego.
O drewnianym ulu pamiętają już tylko byli pracownicy. A wśród nich Zofia Garczyńska-Chutna, która podczas jubileuszowej sesji naukowej zorganizowanej 12 października w GCK podzieliła się z gośćmi wspomnieniami z pracy w laboratorium. Wraz z innymi pracownicami z niedowierzaniem kręciła też głową, widząc aktualne wyposażenie pracowni i wymieniając się doświadczeniami z obecną kierowniczka mgr Beatą Żmudzin. Urządzenia do wykrywania DNA prątków w próbkach, nowoczesne mikroskopy czy automatyczny, fluoroscencyjny system do hodowli i lekooporności bakterii – to sprzęt, o jakim nawet nie marzyły.
Obecnie wyposażenie laboratorium w Rudce stoi na światowym poziomie. I trudno temu zaprzeczyć, gdy zdanie to potwierdzają największe autorytety środowiska naukowego, jak np. prof. Zofia Zwolska z Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc, prof. Eugenia Gospodarek z Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów czy dr Elżbieta Puacz z Izby Diagnostów Laboratoryjnych. A to tylko niektóre nazwiska z długiej listy gości, którzy do Mrozów – z pewnymi kłopotami – ściągnęli nawet z Gdańska czy Bydgoszczy.
– Jestem dumna, że w tak długiej i trudnej drodze, jaką przeszły polska ftyzjatria i mikrobiologia w zakresie rozpoznawania i leczenia gruźlicy, aktywnie uczestniczył nasz zespół im. dr Teodora Dunina ze swoim laboratorium prątka – cieszyła się dyr. szpitala Marianna Zambrzycka, dziękując wszystkim pracownikom laboratorium za wkład pracy. Nieocenione dla badań nad gruźlicą okazały się również działania byłego dyrektora szpitala w Rudce dr Jana Glińskiego, którego PTChP podczas sesji odznaczyło złotą odznaką. Gliński odwdzięczył się barwnymi opowieściami o pracy w podmroziańskim sanatorium, które – mimo sędziwego wieku – wciąż posiada w pamięci.
Z tymi wspomnieniami pozostawiono gości uroczystej sesji obfitej w referaty na temat znaczenia i rozwoju polskiej ftyzjatrii oraz życiorysów związanych z nią badaczy. O roli służb medycznych w walce z gruźlicą w Polsce przeczytać można również w książce wydanej specjalnie ku czci seniora wśród polskich pracowni mikrobiologii – 100-letniego laboratorium prątka w Rudce.

Numer: 2012 43   Autor: Justyna Kowalczyk